Καθαρά Δευτέρα
Είναι η πρώτη μέρα της μεγάλης Τεσσαρακοστής, η ημέρα που πήρε το όνομά της από τους Χριστιανούς και σηματοδοτεί μια περίοδο νηστείας η οποία διαρκεί 40 μέρες - όσες δηλαδή και οι ημέρες νηστείας του Χριστού στην έρημο - και εορτάζεται 48 ημέρες πριν από την Κυριακή του Πάσχα.
Από παλιά η Καθαρή Δευτέρα, πέρασε στην συνείδηση του λαού, σαν μέρα καθαριμού. Κούλουμα
Έτσι ονομάζεται η έξοδος στην εξοχή και το πέταγμα του αετού την Καθαρά Δευτέρα, με συνοδεία βεβαίως νηστίσιμων εδεσμάτων. Τα κούλουμα γίνονται αμέσως μετά την ολοκλήρωση της Αποκριάς και σημαίνουν την έναρξη της Τεσσαρακοστής.
Ο πατέρας της ελληνικής λαογραφίας, Νικόλαος Πολίτης, υποστηρίζει ότι η λέξη προέρχεται αναγραμματισμό της λατινικής λέξης cumulus που σημαίνει σωρός, αφθονία ή επίλογος, υποδηλώνοντας έτσι το πολύ "φαγοπότι" με πολύ χορό, ή το τέλος της εορταστικής περιόδου της αποκριάς.
Χαρταετός
Η συνήθεια του πετάγματος χαρταετού προέρχεται πιθανότατα από την Κίνα. Σκοπός του εθίμου ήταν η επικοινωνία του ανθρώπου με τον Θεό. Μάλιστα οι άνθρωποι πίστευαν τότε ότι όσο πιο ψηλά πετάξει ο χαρταετός τόσο πιο πιθανό ήταν ο Θεός να δει τις ευχές τους που κρέμονταν πάνω του και να τις πραγματοποιήσει!
Ο συμβολισμός του πετάγματος του χαρταετού στην ελληνική χριστιανική παράδοση είναι αρκετά συναφής με τον κινεζικό. Για την ακρίβεια συμβολίζει το πέταγμα της ανθρώπινης ψυχής προς το Θείοκαι τον προορισμό του πνεύματος του ανθρώπου δίπλα στον δημιουργό του.
Η Καθαρά Δευτέρα είναι η πρώτη μέρα της Σαρακοστής όπου οι χριστιανοί ξεκινούν την σωματική και πνευματική τους κάθαρση μέσω της μεγάλης νηστείας του Πάσχα.
Έτσι, με τη νηστεία καθαρίζουμε το σώμα και την ψυχή μας και με το πέταγμα του χαρταετού ερχόμαστε έστω και νοητά πιο κοντά στον Θεό.
Η λαγάνα είναι άζυμος άρτος ,δηλαδή ένα πρόχειρο ψωμί, σαν αυτό που έφαγαν
οι Ισραηλίτες κατά τη νύχτα της Εξόδου τους από την Αίγυπτο (βίντεο) με αρχηγό τους τον Μωυσή.
Καρναβάλι
Έθιμο του γλεντιού, της ψυχαγωγίας και του «μασκαρεματος», της μεταμφίεσης, που έχει ρίζες στις «Διονυσιακές γιορτές» των Ελλήνων, όπου οι άνθρωποι μεταμφιέζονταν, χόρευαν, τραγουδούσαν πίνοντας κρασί και το κέφι έφτανε στο κατακόρυφο προς τιμή του Διόνυσου. Η λέξη προέρχεται από τη λατινική Carneval, Carnevale.
Μεγαλύτερα κέντρα τέτοιου αποκριάτικου ξεφαντώματος είναι η Πάτρα με το περιβόητο Πατρινό καρναβάλι, που έχει τις ρίζες του στις αρχές του 19ου αιώνα, η Ξάνθη με το ξακουστό πλέον Ξανθιώτικο Καρναβάλι, που γίνεται πόλος έλξης αφού έχει το μεγαλύτερο καρναβάλι των Βαλκανίων με πολλά λαογραφικά στοιχεία, η Πλάκα των Αθηνών, και η Θήβα.
Γαϊτανάκι
Το γαϊτανάκι ήρθε στην Ελλάδα από τον Πόντο και την Μικρά Ασία. Η λέξη γαϊτανάκι είναι υποκοριστικό της μεσαιωνικής λέξης γαϊτάνιν που σημαίνει το μεταξωτο κορδόνι και προέρχεται από την ελληνιστική λέξη γαϊτάνη.
Σύμφωνα με την ετυμολογία της λέξης, προέρχεται από την κέλτικη πόλη Γαέτα, όπου παρήγαγαν κορδέλες.
Το γαϊτανάκι χρειάζεται δεκατρείς χορευτές. Ο ένας κρατάει τον μεσαίο στύλο και οι άλλη κρατούν δώδεκα κορδέλες, κάθε μια σε διαφορετικό χρωματισμό. Οι χορευτές σχηματίζουν έξι ζευγάρια και χορεύουν αντικριστά, περνώντας μία φορά από κάτω από τον συν-χορευτή τους και μια από πάνω. Τραγουδώντας ένα παραδοσιακό τραγούδι, οι κορδέλες μπλέκονται και σχηματίζουν ένα ωραίο σχέδιο. Αφού έρθουν όλοι πολύ κοντά, τότε αρχίζουν και χορεύουν από την αντίθετη φορά, το γαϊτανάκι ξεμπλέκεται και ο χορός τελειώνει.Σε πολλές κοινωνίες, κυρίως αγροτικές, συμβολίζει την ομόνοια και την συναδέλφωση. Ο κυκλικός χορός κατά περίπτωση, υποδηλώνει τον κύκλο της ζωής, από την ζωή στον θάνατο, από την λύπη στην χαρά και από τον χειμώνα στην άνοιξη.
Βλάχικος Γάμος
Στη Θήβα γίνεται και σήμερα ο «βλάχικος γάμος» που αρχίζει από την Τσικνοπέμπτη και αποτελείται από το προξενιό, το γάμο δυο νέων και τελειώνει με την πορεία των προικιών της νύφης και το γλέντι των συμπεθέρων. Όλες αυτές οι διαδικασίες είναι γεμάτες από κέφι, γλέντι και χορό.
Αλευρομουτζουρώματα στο Γαλαξίδι
Το έθιμο έχει τις ρίζες του στη βυζαντινή εποχή, όταν οι παλιάτσοι των ιπποδρόμων χρωμάτιζαν τα πρόσωπα τους, ενώ άλλοι το συνδέουν με την ακμή της ναυτικής παράδοσης στο Γαλαξίδι το 1840, όταν οι ναυτικοί που ταξίδευαν στη Σικελία υιοθέτησαν τα έθιμα της γειτονικής χώρας.
Λίγο μετά το μεσημέρι αυτής της ημέρας, τα στενά δρομάκια και το λιμάνι του οικισμού μετατρέπονται σε «εμπόλεμη ζώνη»! Οι ντόπιοι χωρίζονται σε ομάδες, ντυμένοι με παλιά ρούχα και έχοντας τα πρόσωπα τους βαμμένα με κάρβουνο, λουλάκι ή βερνίκι παπουτσιών και ξεκινά η μάχη με το φούμο και το χρωματιστό αλεύρι!
